Een wereld met emoties als jongleermateriaal

De meeste producties scheppen hun wereld op ons podium, maar jullie nemen telkens jullie hele wereld mee op tour. Zorgt dat voor een ander gevoel? 

— Danny: Alles wat tijdelijk is heeft meer magie, net zoals een regenboog: het is geen groot wonder op zich, maar de magie zit erin dat je snel naar buiten moet als je hem wilt zien. En dat is hetzelfde met een circustent. Nu staat het er, maar volgende week is het weg. Dat is een vorm van magie die je in een theaterzaal iets minder hebt. 

Zijn die wereld van tent en woonwagens dan dat waar jullie aan denken als jullie het over ‘thuis’ hebben? 

— Pepijn: Dankzij de tent zijn we inderdaad overal wel een beetje thuis. Alleen staat die thuis dan de ene keer hier, de volgende keer in Bornem en de week erna dan misschien in pakweg Ekeren. Dat is wel een fijn gevoel. Maar als ik dan pauze hebt en ik weer een tijdje in Brussel zit, dan is het back to reality, en dat kan soms chaotisch zijn. 

— Danny: Wij hebben echt 2 verschillende levens: op tournee en daarbuiten. Een leven op tournee heeft heel veel structuur: de uren van de voorstelling bepalen onze agenda en de rest van onze levens weven we errond. Maar als ik intens lang getoerd heb, dan kan ik wel echt 2 weken echt gedesoriënteerd zijn als ik terug thuis ben. Je terug organiseren is moeilijk als je lang in een flow hebt gezeten en constant liefde hebt gedeeld met je publiek…

— Pepijn: Maar ik denk dat die afstand soms wel fijn is om het te blijven appreciëren, want hoe meer je op tour bent, hoe meer je de magie vergeet. Om te kunnen verlangen naar het circus, helpt het dus wel om soms eens te vertrekken.

Zijn jullie familiemensen?

— Danny: Wij hebben wel een hechte band, dat zeker. Ook door veel samen te spelen. Als je al generaties lang theater en circus maakt, is dat op zich al een overwinning. Onze kunstvorm verbindt ons ook.

Hoe belangrijk is traditie in die kunstvorm? Voelden jullie de druk om in de voetsporen te treden van vorige generaties?

— Pepijn: Als je elke avond kan gaan kijken naar hoe je papa speelt en je nonkel en je oma en opa… dan geeft dat gewoon zin om dat zelf ook te doen. Ik heb mij nooit echt afgevraagd wat ik zou gaan doen, maar vooral: hoe ga ik het doen?

— Danny: Toen ik begon in de jaren ’80 was het een bizarre tijd in de wereld van het circus. Er bestond heel veel commercialisering. Mijn broer en ik zijn onze eigen niche gaan zoeken vanuit de vragen naar wat ons verbindt en wat de essentie is die maakt dat we dit zo graag doen. We gingen op zoek naar de meest pure vorm van onze liefde voor circus. En dat zijn we blijven doen. Circus doe je niet omdat je een jaar of 10 geleden hebt gekozen om het te doen. Voor die pure liefde voor het vak is het belangrijk om keer op keer te onderzoeken waarom je er vandaag steeds opnieuw voor kiest. Anders ga je snel voorstellingen maken die niet meer werken.

Kan traditie ook vernieuwing in de weg staan?

— Danny: Traditie is alleen gevaarlijk als het met angst samen in één pakket zit. Als mensen vasthouden aan een traditie uit angst van wat er anders gaat gebeuren, dan is die traditie geen mooi gegeven. Bij Ronaldo nemen we alle generaties voor ons mee, die zitten allemaal ergens in alles wat we doen. Hoe Pepijn en ik Sono Io? spelen, is vernieuwend binnen de circuswereld. Het heeft niet de vaart wat mensen bij circusspektakels gewoon zijn. En toch zit daar elke avond opnieuw die traditie van de commedia del arte in. Die sluipt erin zonder dat we er veel voor moeten doen, gewoon omdat het verweven zit in ons DNA.

Staat in de commedia del arte traditie schouder aan schouder met melancholie?

— Danny: Ja, die hangen wel vaak samen. Maar melancholie heeft vaker te maken met herkenning. Je ziet iemand die het moeilijk heeft om iets te verwerken en je herkent dat omdat je dat zelf ook ooit hebt moeten verwerken. Daarom laat je al eens en traan. Dat is geen verdriet, maar melancholie. En melancholie is voor mij soms een vorm van troost: zien dat ik niet de enige ben die ergens doorgaat. In Sono Io? zit de vaderfiguur heel erg vast in het verleden dat er niet meer is. In onze voorstelling is dat een mooi gegeven, maar ik zie ook mensen in het echt die daar onder lijden en echt willen vasthouden aan hoe het vroeger was. Maar dat vind ik zelf geen interessant gevoel.

Traditie is 1 ding, maar er zijn allicht ook nog andere drijfveren om te doen wat jullie doen?

— Pepijn: Voor mij is het vooral fijn om te delen. De tent zit vol, mensen komen binnen en gaan op een andere manier buiten. Dat live kijken naar iemand en appreciëren wat de echtheid ervan is, dat is echt mooi aan circus. Wij en het publiek delen een uniek moment, want een voorstelling is nooit 100% dezelfde op een andere dag.

We hebben het nu al veel gehad over jullie wereld en drijfveren, maar kijken jullie vanuit de tent ook anders naar de echte wereld? 

— Pepijn: Ik vind dat je als mens altijd meeneemt wat er rond je gebeurt. Een voorstellingen kan evolueren omdat de wereld ook gewoon blijft draaien en omdat we er misschien morgen weer anders naar kijken dan vandaag. Dat is het mooie. Zo ontstaan er ook constant nieuwe dingen.

Is de wereld dan leuker in de tent of erbuiten?

— Danny: (lacht) In feite lijkt een voorstelling gewoon ongelooflijk hard op het echte leven. Ook de techniek, hoe je een goeie speler moet zijn, is bijna exact dezelfde aan een oefening van hoe je een zo goed mens kan zijn. Je moet uit jezelf kunnen stappen en naar jezelf kijken, je moet luisteren naar de andere, je moet checken of de andere nog mee is… Dat zijn allemaal dezelfde skills die je ook nodig hebt in het gewone leven. Als een mens te hard op zichzelf gefocust is, dan gaat het mis. Maar ook als je enkel met de andere bezig bent, dan is je leven gepasseerd zonder persoonlijkheid en met weinig betekenis. Mij helpt het spelen alleszins om met de wereld om te gaan. Voor Sono Io? werkten we hard rond de vader-zoon-relatie, ik snap daardoor gewoon meer van alle vaders en zonen in de hele wereld.

— Pepijn: Het is een fijn compliment als Sono Io? mensen heeft doen nadenken over hun eigen familie, hun eigen vader of zoon. Wij zetten kleine situaties in het daglicht: hoe zouden ze kunnen gaan? Hoe zouden ze moeten gaan? We puren die situaties zo uit waardoor je reacties van anderen misschien beter gaat snappen.

— Danny: Er is zo veel informatie in de wereld te vinden. Als je naar een voorstelling gaat en je ziet daar mensen iets spelen, wat zoals Pepijn zegt, al een beetje uitgepuurd, dan helpt dat om je binnen een situatie te oriënteren. Een voorstelling geeft zeker niet altijd antwoorden, wij geven geen antwoord op de vraag hoe je met een oudere vader moet om gaan, maar vanuit het publiek zie je de situaties als derde persoon, dan herken je makkelijker dingen en dat helpt je oriënteren in het leven. Sommige mensen maken zich misschien wijs dat ze alles op een rijtje hebben, maar eigenlijk is het niet zo simpel. Als je je wilt afvragen wat je aandeel is in de grote chaos van de hele wereld met alle oorlogen die daarbij komen kijken… Dat is echt niet makkelijk.

Hoe graag zou je hebben dat het leven voor Pepijn makkelijker is dan voor jou?

— Danny: Ik merk dat Pepijn nu al emotioneel dezelfde dingen kan opmerken dan ik. Ook misschien omdat we allebei spelers zijn en allebei heel veel met emoties bezig zijn. Emoties zijn een beetje ons jongleermateriaal. Maar ik merk toch al dat hij daar een heel stuk verder in staat. Ik heb in bepaalde periodes echt afgezien, ik ben getormenteerd geraakt. En ik ben blij om te zien dat Pepijn dat voor zichzelf zo fel niet zo toelaat.

Voel jij dat zelf ook zo aan, Pepijn?

— Pepijn: Toen ik afstudeerde en wou beginnen spelen, zijn we bijna meteen in corona beland. Dan was het heel moeilijk voor mij om mijn ei niet kwijt te kunnen. Maar toen was het papa die zei dat het wel op z’n pootjes ging vallen. Hij had vertrouwen. En zijn lichte woorden die dan door het leven geleerd zijn, die neem je natuurlijk mee. Er is al vanalles gebeurd – daar is die traditie weer – en ik mag daar gewoon mee van genieten.

Speelt de angst dat het ooit stopt?

— Danny: Ik denk dat mijn vader dat wel heel intens had. De angst dat het nu plots om een of andere reden geen zin meer heeft. Maar ik heb dat zo niet, nee Ik heb ook niet het gevoel dat dat zo gaat stoppen. Ik denk dat dat ook te maken heeft met… aanvaarden dat alles heel vluchtig is? Zoals het circus toekomt en weer vertrekt, zo is ook de mensheid sterfelijk. Maar het maakt ons plezier er daardoor nu niet minder groot op en dat is het belangrijkste.