Curator Joost Declercq

Bruegel versus Bornem, vanwaar dit op het eerste gezicht niet zo vanzelfsprekend duo?

— Joost: Eigenlijk is het antwoord hierop heel simpel: de figuur van Bruegel is op verschillende manieren verbonden met het eeuwenoude kasteeldomein van Marnix de Sainte Aldegonde, maar dat is niet alom geweten. Ten eerste zijn er historische bronnen die verwijzen naar concrete banden tussen de adellijke familie en meester Bruegel himself. Ten tweede is de huidige graaf John de Marnix de Sainte Aldegonde een van de weinige private verzamelaars van etsen van Bruegel. Zijn verzameling is bovendien de grootste gekende private collectie. Dat is echt wel heel bijzonder. Ten derde, en dat is een insteek die Jef en ik als tentoonstellingsmakers conceptueel toevoegen, is het kasteeldomein als het ware zelf een Bruegeliaans landschap. Gelegen aan de Oude Schelde, met een afwisseling van weiden, bosschages, dreven, waterpartijen en  moerasgebieden is het graafschap een unieke parel in het sterk verkavelde Vlaanderen.

Jullie nodigen de bezoeker dus uit om een Bruegeliaans landschap te ontdekken. Wat is de rol van hedendaagse kunst in dit verhaal? 

— We stelden onszelf de vraag: hoe ontsluit je deze unieke en rijke plek op een interessante manier? Je kan dat natuurlijk puur toeristisch aanpakken of eerder didactisch, maar dan maak je het in mijn ogen weinig spannend en eerder consumptief. Dat willen we vermijden. Ik denk dat hedendaagse kunst hierin een zinvolle rol kan spelen. We hebben bewust gekozen voor zeven kunstenaars die los van elkaar dingen doen. Via hun werk verankeren ze zich in dat landschap en genereren ze elk op zich authentieke beleving. En hiermee bedoel ik geen ‘spektakel’, integendeel. Elk werk moet leiden tot een soort bezinning: ‘over wat gaat dat hier’, ‘waarom staat dat hier’. De kunst zou spontaan emotionele, intellectuele of psychologische reflectie moeten uitlokken, wat dat dan ook mag betekenen voor elk individu.  

Tegelijk sluit deze manier van werken direct aan bij Bruegel zelf. Typisch in zijn enorme landschappen is dat er tal van dingen gebeuren die niet noodzakelijk met elkaar in verband staan. Het enige verband is dat ze in dezelfde kosmos plaatsvinden. 

Hoe zijn jullie te werk gegaan met de selectie van de kunstenaars? 

— Als je ervoor kiest om op zo’n groot domein werk van zeven kunstenaars te plaatsen, neem je een risico. Mensen wandelen 2 uur bij wijze van spreken om ‘maar’ zeven werken te zien. Vanuit dat besef en geprikkeld door de uitdaging die hieraan vasthangt zijn we op zoek gegaan naar heel diverse kunstenaars. Divers in de manier waarop ze kunst creëren. Neem nu Cardiff & Miller wiens kunst compleet immaterieel is, ze werken met geluid. Maar de beleving die ze met dat geluid op die specifieke plek creëren, is fenomenaal. Kunstenaars als Francis Upritchard en Mark Manders zijn dan weer veeleer beeldhouwers in de klassieke zin van het woord. Hun beeldtaal is in de context van deze tentoonstelling aangrijpend. Maar je mag de diverse selectie ook op andere vlakken doortrekken: oude en piepjonge kunstenaars, verscheidenheid in afkomst, gender en culturele background. Niet dat dit hoofdcriteria waren, maar intuïtief zijn we er toch in geslaagd de nodige nuance aan te brengen.